موسیقی ایرانی

آشنایی با دستگاه های موسیقی سنتی ایران:

موسیقی سنتی ایران از دستگاه ها ، آوازها و گوشه هایی تشکیل شده است که هر کدام گواهی برحسن سلیقه و خلاقیت هنرمندایرانی است.

­­­

تعریف دستگاه:

دستگاه از دو واژه ی دست و گاه  به معنای مکان، زمان و نغمه تشکیل شده و مانند لغت پهلوی دستان درموسیقی دوران

ساسانی، به نوعی موسیقی که با دست اجرا می شود اشاره می کند.

یک دستگاه موسیقی از نظر قالب، قطعه ای کامل است که با پیش درآمد شروع و با رنگ ختم میشود.

آوازقسمت اصلی ومرکزی موسیقی است که قسمتــهای پیشــین آواز(پیش درآمد وچهار مضراب) و قسمتهای پســین آواز(تصنیف و رنگ) در مجموع یک برنامهبرنامه کامل موسیقی ایرانی را تشکیل میدهد.

موسیقی سنتی ایران دارای هفت دستگاه و شش آواز است  که ازکه از این آوازها چهار آواز متعلق به دستگاه شور و دو آوازمتعلق به دستگاه همایون است.

دستگاه های موسیقی سنتی ایران:   ( براساس ردیف میرزاعبدالله به روایت نورعلی خان برومند)

·         دستگاه شور: «شامل 32 گوشه »

1-      آواز ابو عطا «شامل 10 گوشه»

2-       آواز بیات ترک«شامل 15 کوشه»

3-      آوازدشتی«شامل 5 گوشه»

4-      آوازافشاری«شامل 3 گوشه»

-آواز کرد بیات «شامل 8 گوشه»  (که بعضی آن راازمتعلقات دشتی میدانند)

·         دستگاه همایون: «شامل 28 گوشه»

1-آواز اصفهان «شامل 7 گوشه»

2-آوارشوشتری منصوری (که بعضی آن را جزو همایون اجرا می کنند)

·         دستگاه سه گاه:«شامل 20 گوشه»

·         دستگاه چهارگاه:«شامل 31 گوشه»

·         دستگاه ماهور:«شامل 44 گوشه»

·         دستگاه راست پنجگاه:«شامل 25 گوشه»

·         دستگاه نوا:«شامل21 گوشه»

­­­

در هر دستگاه موسیقی ایــرانی تعدادی گوشه با اسامی مختلف وجود دارد که گاهی نام گوشه برگرفته از نام خالق آن است ، مثل   (حسن موسی درآواز اصفهان).

گوشه جزء کوچکی از دستگاه است کهبه آهنگ خاصی خوانده ویا نواخته می شود. درتاریخ موسیقی ایران گوشه های بسیری متداول بوده که امروزه فقط حدود 249 گوشه در قالب دستگاه های مذکورخوانده و نواخته می شود و بسیاری از گوشه ها بدست فراموشی سپرده شده است.